اثر ژنها و قابلیت ترکیب پذیری برخی از صفات کمی وکیفی واریته های توتون

تعداد 10 واریته توتون در سال 1372 به صورت یک طرح دورگ گیری نیمه دل آلل تلاقی ونتایج نسل F1 آنها همراه والدین مربوطه در سال 1373 در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار کشت و 8 صفت کمی آنها مورد ارزیابی قرارگرفت. تجزیه واریانس نتایج حاکی از وجود GCA معنی دار برای کلیه صفات و SCA معنی دار برای اغلب صفات بود. بدین ترتیب مشخص گردید. که اثرا ت افزایشی وغیر افزایشی ژنها در شکل گیری صفات مورد ارزیابی نقش داشته‘ ولی سهم واریانس افزایشی بیشتر است . تحلیل گرافیکی نتایج نشان داد که د رکنترل ژنتیکی صفاتی مانند تعداد برگ در هر بوته‘ زمان نشاکاری تا شروع گلدهی ومقاومت واریته ها به نماند مولد غده در ریشه توتون غالبیت جزئی وجود داشته و با توجه به اثرات افزایشی و قابلیت توارث نسبتا زیاد‘ بازدهی انتخاب برای این صفات می تواند زیاد باشد. در مقابل‘ در کنترل ژنتیکی ارتفاع بوته‘ ضریب سطح برگ ‘عملکرد برگ خشک ومقاومت واریته ها به بیماری سفیدک دروغی اثرات فوق غالبیث ژنها نقش تعیین کننده ای دارند. لذا با توجه به توارث پذیری نسبتا کم ‘ پیشرفت ژنتیکی و بازدهی گزینش برای اینگونه صفات ناچیز خواهد بود. تحلیل گرافیکی نتایج حاکی از وجود غالبیت جزئی در کنترل ژنتیکی صفات تعیین کننده کیفیت برگ توتون می باشد.لذا با توجه به سهم عمده واریانس افزایشی ‘ می تواند گزینش برای درصد نیکوتین کم وکیفیت ظاهری مطلوب لاین ها موفقیت آمیز باشد. زیرا با وجود به ترتیب 53% و 52% توارث پذیری خصوصی برای صفات یاد شده‘ توانائی ژنتیکی لازم بدین منظور موجود بوده و از وجود GCA منفی بعضی ازارقام برای درصد نیکوتین کم وهمچنین GCA مثبت برخی از ارقام برای کیفیت ظاهری برگ می توان بهره جست. علیرغم وجود اثرات افزایشی ژنها درکنترل ژنتیکی درصد قند برگها‘ بعلت تأثیر پذیری شدید این صفت از محیط و نتیجتا وجود توارث پذیری نسبتا کم (29%) امید برای گزینش لاین های با درصد قند بالا چندان زیادنخواهد بود مضافا اینکه در کنترل ژنتیکی این صفت ژنهای مغلوب نقش تعیین کننده ای دارند.